ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΚΛΗΡΟΣ (1878-1919)
Καλά, λαέ, όλα αυτά που λες είναι άγια, αλλά πώς συμβαίνει ώστε όλοι οι βουλευταί, που εσύ ο ίδιος τους εκλέγεις, και που βέβαια δεν είναι τα χειρότερα στοιχεία της κοινωνίας, να είναι έτσι συμφεροντολόγοι, ατομικισταί, αριβίστες, ρουσφετολόγοι, ελαστικοί στις ιδέες και τα καθήκοντά τους, μικρολόγοι, μικροφιλότιμοι, επιπόλαιοι και ανίκανοι για δημιουργική εργασία;
Από πού βγήκαν αυτοί;
Πέσανε από τον ουρανό ή είναι σαρξ εκ της σαρκός και οστούν εκ των οστών σου;
Και αφού λοιπόν είναι γνήσια τέκνα σου και οι καλύτεροι αντιπρόσωποι του πολιτισμού σου και των φυλετικών ιδιοτήτων σου, τότε τι φωνάζεις εναντίον τους και δε φωνάζεις εναντίον του εαυτού σου; Δεν κατάλαβες ακόμα πως όλα τα ελαττώματα αυτά, που αποδίδεις στους πολιτικούς σου, τα ’χεις κι εσύ ο ίδιος όχι σε μικρότερο βαθμό;
Και εάν οι βουλευταί σου ρουσφετολογούν, μικρολογούν, δεν κοιτάζουν τα κοινά συμφέροντα, αλλά μόνον τα ατομικτους, δεν κατάλαβες ότι αυτό προέρχεται γιατί και συ, ελληνικέ λαέ, ολόκληρος, απ’ τον καθηγητή του πανεπιστημίου ίσαμε τον τελευταίο τσαγκάρη και χωρικό, με τη μεγαλύτερη ευκολία ρουσφετολογείς, συμφεροντολογείς, μικρολογείς, ψεύδεσαι, σοφιστεύεις, δεν κρατείς καμιά σταθερή ηθική αρχή, κανένα ορισμένο ιδεολογικό κοινωνικό πρόγραμμα;
[…] Οι σπουδαιότερες φυλετικές αρνητικές ιδιότητές μας είπαμε ότι είναι: Η φανατική προσήλωση στο ψέμα που κολακεύει τις εθνικές μας αδυναμίες και προλήψεις, ή εξυπηρετεί τα προσωπικά πάθη και συμφέροντά μας και η περιφρόνησή μας στην αλήθεια και δικαιοσύνη εφ’ όσον αυτές πειράζουν έστω και την πιο μικρή αδυναμία μας. Ο σατανικός ατομικισμός, που όλα τα υποτάσσει στην πρακτική καριέρα του ατόμου και στο συμφέρον της οικογενείας του, ολότελα αδιαφορών για ανώτερα κοινωνικά ή ανθρωπιστικά ιδανικά. Η θεοποίηση εκ μέρους μας του νοητικού παράγοντος, της επιτήδειας «καπατσοσύνης», που εξασφαλίζει κοινωνική προαγωγή και η τελεία μας αδιαφορία στο ήθος και τον ηθικό εν γένει παράγοντα. Η γενική αμοιβαία καχυποψία μας, που προέρχεται από τη γενική συνείδηση της ηθικής ελαττωματικότητάς μας. Η ανευλάβειά μας προς το άτομο του άλλου, αποτέλεσμα εσωτερικού δεσποτισμού και ελλείψεως ανθρωπιστικής ανατροφής. Η ματαιοδοξία, φτωχαλαζονική επίδειξη του πλούτου και η θεοποίηση της υλικής επιτυχίας του ανθρώπου, αποτέλεσμα ελλείψεως πνευματικών ιδανικών και ανωτέρας ηθικής αντιλήψεως της ζωής. Η υπερτροφία του προσωπικού στοιχείου και της μικρολόγου υποκειμενικότητας σε όλες μας τις κρίσεις και κοινωνικές πράξεις. Η έλλειψη φυσικότητος και απλότητος χαρακτήρος ισχυρών παρορμήσεων και οραματισμού και η φυσική συνέπεια αυτών: η στεγνότης και πεζότης του χαρακτήρος, η τελεία υποδούλωσή μας στην τρομοκρατία μιας ματαιοδόξου υλιστικής γνώμης, και η ανικανότης μας για κάθε αυθόρμητη γενναία δημιουργία στην περιοχή της τέχνης, του ηθικού κόσμου και της ανιδιοτελούς καθαρής επιστήμης!
[…]Πρέπει όλοι οι πραγματικώς φωτισμένοι και όσοι καταγίνονται σε κάποια κοινωνική διαφωτιστική δράση να μη παύουν να επαναλαμβάνουν τα φυλετικά μας ελαττώματα και να δημιουργήσουν μια σταθερή κοινή γνώμη, που να καυτηριάζει διαρκώς εκείνα που ως τα τώρα τα επαινούσαν και τα λιβάνιζαν όλοι.
Γεώργιος Σκληρός, Τα σύγχρονα προβλήματα του Ελληνισμού, στο Γ. Σκληρού, Έργα, εισαγωγή-σχόλια-επιμέλεια Λουκάς Αξελός, εκδ. «Επικαιρότητα», Αθήνα 1976.