Ο ΓΡΙΦΟΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΝΤ

Του Γιώργου Ποταμιάνου

Μη λογικές παραδοχές διαιωνίζουν την θηλειά  του ονομαστικού χρέους.

Λίγο πριν το τελευταίο  Eurogroup, ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Ράις, είχε δηλώσει ότι «η Αθήνα δεν μπορεί να επιτύχει τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2018, χωρίς να υπάρξει, από τώρα, λήψη επιπλέον μέτρων».

Ο Π. Τόμσεν, υποστηρίζει ότι τα νέα μέτρα θα πρέπει να πλησιάσουν το 4,5% του ΑΕΠ. Λέγεται πως 3 δισ. ευρώ χωρίζουν το ΔΝΤ από τις ευρωπαϊκές συνιστώσες της Τρόικα. Το ΔΝΤ αξιώνει μέτρα 8,5 δισ. ευρώ έως το 2018, ενώ οι Ευρωπαίοι φέρονται να ‘συμβιβάζονται’ στα 5,5 δισ. ευρώ.

Στο ‘μυστικό’ δείπνο των δανειστών, διανύθηκε μόνο μέρος της απόστασης των 3 δισ. ευρώ. Ετσι ο πρόεδρος του Eurogroup Ντάισελμπλουμ ανακοίνωσε ότι καθώς το δημοσιονομικό κενό παραμένει, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις χρειάζονται εμβάθυνση. Δήλωσε επίσης πως θα πρέπει να εξασφαλισθεί το πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%  και επανέλαβε την  υπόσχεση ότι θα ανοίξει η συζήτηση για το χρέος.

Σημειώνεται ότι μέχρι το τέλος Μαΐου οι ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους ξεπερνούν τα 4 δισ. ευρώ, ποσό που δεν μπορεί να καλυφθεί από τα διαθέσιμα του προϋπολογισμού. Κάτι λιγότερο από τα μισά των πληρωμών αφορούν το ΔΝΤ. Είναι προφανές πως χωρίς άμεση ολοκληρωση της αξιολόγησης, η χώρα κινδυνεύει να βρεθεί σε αδυναμία εξόφλησης υποχρεώσεων προς το ΔΝΤ όπως πέρισυ τον Ιούνιο. Η πίεση είναι πάλι ασφυκτική, αφού από το φθινόπωρο του 2014 το δάνειο του ΔΝΤ προς την Ελλάδα εξοφλείται κανονικά, χωρίς όμως να αναχρηματοδοτείται από το αρχικά ‘παγωμένο’ και τελικά ακυρωμένο υπόλοιπο (16 δισ.) του δανείου του ΔΝΤ.

Υπογραμμίζεται ότι τον Ιανουάριο 2016, το ΔΝΤ αποφάσισε την διαγραφή της εξαίρεσης που επέτρεψε στο Ταμείο να δανείζει χώρες-μέλη του ακόμα και όταν αυτές δεν πληρούν τους όρους του Καταστατικού του. Ηεξαίρεση αυτή επέτρεψε στο ΔΝΤ να συμμετάσχει στο πρώτο και δεύτερο ελληνικό πρόγραμμααν και το χρέος της χώρας είχε κριθεί μη βιώσιμο. Το ΔΝΤ λοιπόν άλλαξε τους κανόνες του για να συμμετάσχει στα δύο πρώτα μνημόνια και τώρα τους αλλάζει πάλι για να συμμετάσχει στο τρίτο. Θα περιμένουμε να δούμε αν και πότε θα αλλάξει την θέση του ως προς την βιωσιμότητα του χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ.

Ενώ όμως η ελληνική πλευρά αναδεικνύει τις διαφορές των δανειστών, ο Β. Σόιμπλε δηλώνει «η αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος δεν έχει ολοκληρωθεί, επειδή η Ελλάδα δεν έχει εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της. Δεν είναι θέμα των Θεσμών, είναι μόνο της Ελλάδας». Η φράση αυτή είναι το κλειδί για την επίλυση του γρίφου που δημιουργούν οι αλλαγές κανόνων του ΔΝΤ και οι αναφορές του στην βιωσιμότητα του χρέους.

Στα δύο πρώτα μνημόνια, το ΔΝΤ διευκόλυνε τους ευρωπαίους δανειστές να απαλλαγούν από την έκθεση των τραπεζών τους στο ελληνικό χρέος. Σήμερα διευκολύνει την ελληνική κυβέρνηση να συνδέσει το δημοσιονομικό με την ελάφρυνση του χρέους. Δεν την διευκολύνει όμως στην προσπάθειά της για διαχωρισμό των μεταρρυθμίσεων από το δημοσιονομικό κενό, γεγονός που δεν επιτρέπει την αμφισβήτηση του στόχου 3,5% για τα πρωτογενή πλεονάσματα. Διότι η διατήρηση υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων ακυρώνει κάθε συζήτηση για άμεση αναδιάρθρωση του χρέους.

Το πρώτο Μνημόνιο, βασίστηκε στην παραδοχή ότι η Ελλάδα θα επιτύγχανε πρωτογενή πλεονάσματα ύψους 6% του  ΑΕΠ ετησίως. Η εκτίμηση αυτή ήταν εντελώς ανεδαφική, ιδιαίτερα σε συνθήκες αποπληθωρισμού. Παρά το γεγονός αυτό, το ΔΝΤ συνέχισε με το δεύτερο Μνημόνιο να εκτιμά εφικτή την επίτευξη πρωτογενών πλεονεσμάτων ύψους 4,5% ετησίως, στόχο πάλι ανέφικτο, με δεδομένη την μείωση του ΑΕΠ που προκάλεσε το πρώτο Μνημόνιο.  Οι παραδοχές αυτές έγιναν δεκτές, επειδή μόνο έτσι «έβγαιναν τα νούμερα», χωρίς διαγραφή χρέους.

Το ΔΝΤ μετά την επανεκλογή της κ. Λαγκάρντ, συνεχίζει την παράδοση των ‘ανεδαφικών παραδοχών’ που υιοθέτησε στα δύο προηγούμενα μνημόνια, επιμένοντας σε πρωτογενή πλεονάσματα 3,5%. Ο Ε. Τσακααλώτος δηλώνει ότι «Λογικοί άνθρωποι, όταν κάθονται σε ένα τραπέζι, καταλήγουν σε λογικά συμπεράσματα». Βέβαια αυτό είναι ευσεβής πόθος αφού το 2010 και το 2012 οι «λογικοί» υιοθέτησαν παράλογες παραδοχές σχετικά με τα πρωτογενή πλεονάσματα.

Σήμερα το ΔΝΤ προτείνει « ό,τι δεν μπορεί να καλυφθεί από τη λήψη νέων μέτρων, θα πρέπει να καλυφθεί από τη μείωση χρέους». Ο κ. Σόιμπλε σπεύδει να συμφωνήσει, με την διευκρίνηση όμως ότι όλα μπορούν να καλυφθούν με νέα μέτρα μέχρι το 2025. Οι συντάξεις μπαίνουν λοιπόν στο κρεβάτι του Προκρούστη. Η μείωσή τους ‘γλυκαίνεται΄ με την προοπτική επιμήκυνσης του χρέους. Ομως το κόψιμο των συντάξεων δεν θα κάνει το χρέος «βιώσιμο», παρά μόνο για το διάστημα που χρειάζεται για να συναφθεί η νέα σύμβαση με το ΔΝΤ. Αυτή θα είναι μάλιστα μια καλή επένδυση σε μια παρατεταμένη περίοδο αρνητικών επιτοκίων. Το καθολικό Πάσχα λοιπόν υπόσχεται επιμήκυναη, ενώ η Ανάσταση των ελλήνων απαιτεί αναδιάρθρωση.