Της Δήμητρας Αθανασοπούλου
Γιατί τόση συστηματική ωμή αστυνομική βία; Γιατί τα κλομπ ανεβοκατεβαίνουν με τέτοια ευκολία πάνω στα σώματα Ευρωπαίων πολιτών θυμίζοντας άλλα ιστορικά κοινωνικά και πολιτικά πλαίσια; Πρόκειται για πρωτοβουλία των υποκειμένων που συγκροτούν το αστυνομικό σώμα; Ή μήπως για εκτέλεση άνωθεν οδηγιών και κατά πόσο αυτό τους απαλλάσσει από τις ευθύνες τους;
Η αστυνομική βία «πληγώνει» από την Place de la Concorde μέχρι το αθηναϊκό κέντρο, παρ’ όλο που Συντάγματα του 20ού αιώνα περιόρισαν τη δράση των μηχανισμών καταστολής των αστικών δημοκρατιών. Η κρατική βία, ωστόσο, δεν εξαλείφθηκε. Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες μιας πολιτικής καταστολής και όχι μιας πολιτικής επανένταξης και διαπιστώνουμε πως η αστυνομική βία διεισδύει σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής εμπειρίας, με αποτέλεσμα είτε η βία να γεννά βία είτε να συρρικνώνει το δικαίωμα διαμαρτυρίας των πολιτών.
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, το Συμβούλιο της Ευρώπης επικρίνει την αστυνομική βία στη Γαλλία, κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων κατά των μεταρρυθμίσεων του συνταξιοδοτικού συστήματος. Το ίδιο συνέβη στη χώρα μας κατά τη διάρκεια των διαμαρτυριών για τα Τέμπη.
«Αυτές οι πράξεις δεν πρέπει να στερήσουν από τους ειρηνικούς διαδηλωτές το δικαίωμά τους στην ελευθερία του συνέρχεσθαι», ανέφερε η επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Ντούνια Μιγιάτοβιτς, με αφορμή την περίπτωση της Γαλλίας. Την ίδια στιγμή η Έκθεση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει ότι στην Ελλάδα υπάρχει «σκληρή, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία κρατουμένων στις φυλακές και μεταναστών και αιτούντων άσυλο από τις αρχές επιβολής του νόμου· περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης και των μέσων ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής ή της απειλής επιβολής νόμων περί ποινικής δυσφήμησης και συκοφαντικής δυσφήμησης· επαναπροωθήσεις και φερόμενη βία από τις κυβερνητικές αρχές έναντι μεταναστών και αιτούντων άσυλο· ανεπαρκής διερεύνηση και απόδοση ευθυνών για τη βία με βάση το φύλο». Παράλληλα, υπογραμμίζεται η «αποτυχία της κυβέρνησης να διερευνήσει αποτελεσματικά τις καταγγελίες για καταχρηστικές αστυνομικές πρακτικές», ενώ γίνεται ειδική αναφορά στη δολοφονία του 16χρονου Ρομά Κώστα Φραγκούλη στη Θεσσαλονίκη, ο οποίος πυροβολήθηκε από τις αστυνομικές αρχές.
Κατά πόσο το σύγχρονο ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα επιτελεί τον σκοπό του; Γιατί η αστυνομία εκτρέπεται σε ένα εργαλείο καταστολής και θανάτου αντί για όργανο προστασίας των πολιτών; Και σε τι αναγκάζεται -κατά συνέπεια- να εκτραπεί το κοινωνικό σώμα; Πόσοι τραυματισμοί και θάνατοι πολιτών, προσβολές νεκρών συνδέονται με την αστυνομική κυριαρχία, τραυματίζοντας ψυχικά δευτερογενώς τις οικογένειες των θυμάτων;
Στη χώρα μας, όλα μοιάζουν να ξεκινούν και να καταλήγουν στο ότι ο κοινωνικός δεσμός αναπλάθεται με τρόπο σχεδόν στρατοπεδικό. Τι σημαίνει αυτό; Δεν υπάρχει ούτε ανθρωποκεντρική αντεγκληματική πολιτική ούτε ένα σύστημα ικανό να αντιμετωπίσει τον πολίτη και το δίκιο του. Η πολιτεία διολισθαίνει συνεπώς στο υπόδειγμα του στρατοπέδου, αντί να φροντίσει να κερδίσει σε αξιοπιστία μέσα από άλλες οδούς… Πότε η αστυνομική βία είναι έκφραση της αστικής κυριαρχίας; Σε ποιες περιπτώσεις γίνονται ανθρωποκτόνα τα όργανα έννομης τάξης; Η κοινωνιολογία και η ανθρωπολογία του αστυνομικού γίγνεσθαι μάς δείχνουν πως η αστυνομική βία εμφανίζεται με τέτοια ένταση στις κοινωνίες που θεσμοθετούν το μίσος και αυτό μπορεί να μην είναι από την αρχή ορατό. Η ψυχική ανατομία των ανθρώπων που έχουν πέσει θύματα της αστυνομίας μάς δείχνει πως εμφανίζουν μεγαλύτερα ποσοστά κατάθλιψης και τάσεις αυτοκτονίας. Το κοινωνικό σώμα πάσχει, δηλαδή, από μετατραυματική διαταραχή στρες. Και αυτό δεν αφορά μόνο το ίδιο το υποκείμενο που έχει την τραυματική εμπειρία. αλλά και τα κοντινά του πρόσωπα. Έχει καταγραφεί πως η αστυνομική βία σε συγκεκριμένες περιοχές μειώνει την κοινωνική συνοχή, δηλαδή την επαφή των κατοίκων, ενώ συνδέεται με μεγάλη αποχή από τις κάλπες και υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας.
Την ίδια στιγμή, θύματα αυτού του φαύλου κύκλου θεσμοθετημένου μίσους πέφτουν και οι ίδιοι οι αστυνομικοί. Κάθε χρόνο, εκατοντάδες αστυνομικοί ζητούν βοήθεια στην τηλεφωνική γραµµή ψυχολογικής υποστήριξης της ΕΛ.ΑΣ., καταθέτοντας πως βιώνουν έντονο στρες και οριακές ψυχικές καταστάσεις. Από το 2007 και μετά, καταγράφηκε μάλιστα αύξηση των αυτοκτονιών των αστυνομικών στη χώρα μας. Κανένας δεν μιλά για αυτό. Γιατί εάν μιλήσουμε, θα δούμε πως η αστυνομική βία δεν είναι η πηγή του κακού, αλλά το σύμπτωμα μιας κακής πολιτικής ηγεσίας. Στη Γαλλία, η αύξηση των αυτοκτονιών αστυνομικών μετά τις διαδηλώσεις των «Κίτρινων Γιλέκων», κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Μακρόν είχε προκαλέσει πορείες οργής από τα ίδια τα όργανα της έννομης τάξης.
Αν σκεφτούμε τι είδους αστυνομία έχουμε και πώς αλληλοεπιδρά με το κοινωνικό σώμα, θα δούμε με διαύγεια σε τι είδους πολιτεία ζούμε. Εμείς, οι Γάλλοι και οι Άλλοι. Η αστυνομία μας είναι ακόμα ένα αυτοάνοσο. Ας το αντιμετωπίσουμε ως τέτοιο.
Πηγή: Εφ. «Εφ.Συν.»
